کد مطلب:19094 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:6

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

خداوند خوف نفساني و عقلاني را به چه كساني نسبت ميدهد؟

آنان كه معرفتشان نسبت به مبدأ ضعيف است، خوف و رجاي آنها نفساني است؛ در نتيجه درخواست زاهدانه دارند و از خدا جز نجات از جهنّم چيزي نميطلبند، يا درخواست راغبانه ورود به بهشت را دارند. اين دو گروه بر اثر ترهيب و ترغيب در حد وسط ماندهاند.

اما كساني كه خداي سبحان را به عظمت شناختهاند، ترس آنها از خداوند ترس عقلي و ترس از هجران او بوده و سوز آنها از فراق اوست. فصل مقوم انسانهاي اوحدي، همان شوق لقاي خدا و خوف هجران اوست و اين فصل مقوم همان عقل ناب خواهد بود و اگر در پرتو آن شوق به بهشت يا خوف از دوزخ مطرح گردد، آنها نيز عقلي خواهد بود. بنابر اين آياتي همچون: «انّا نَخاف مِن ربّنا يَوماً عَبوساً قَمطريراً» انسان/10، «ولِمن خاف مَقام رَبه جَنتان» الرحمن/46، «وأَما مَن خاف مقام ربه ونَهي النفس عن الهَوي فَانَّ الجَنة هِي المأَوي» نازعات/40-41، ناظر به خوف عقلي اولياي الهي است. آنها گرچه منّزه ازخوف نفسانياند، ليكن خوف عقلاني را كه يك كمال است حتماً دارند.

خوف عقلي را خداي سبحان به فرشتگان و رعد هم نسبت ميدهد: «يَخافون رَبهم مِن فوقهم» نحل/50، «و يُسبّح الرعُد بِحَمده و الملائكه مِن خيفته» رعد/13؛ [رعدْ تسبيح گوي حق است و نيز فرشتگان از ترس حقْ تسبيح گوي اويند.] ما سوي الله به ميزان سهمي كه از هستي و آگاهي دارد، پيوند ذاتي با خالق خود دارد، از اين رو همه چيز مسبَّح و مقدَّس خداست: «اِن من شَيء الا يُسبح بحمده و لكن لا تَفقهون تَسبيحهم» اسراء/44. بدين جهت هم فرشتگان از خدا ميترسند و هم رعد كه پديدهاي جوّي است از پروردگار خود خائف است.

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن كريم ج 9 (سيرة رسول اكرم در قرآن)